Op 3 november vond de jaarlijkse commissarissenavond plaats van Noblesse Oblige van Stichting Lof. Dit keer in digitale vorm onder de naam Soiree Pensant met als thema ‘Good Governance in tijden van crisis’. Samen met onder meer Femke de Vries gingen we in gesprek over wat goed toezicht inhoudt in deze tijd – van maatschappelijke tegenstellingen, klimaat urgentie en COVID-19 Femke de Vries is managing partner bij &samhoud, bijzonder hoogleraar Toezicht en schrijft in het FD over gedrag en toezicht.
De Nederlandse corporate governance code vraagt de Raad van Commissarissen expliciet om aandacht te besteden aan ‘andere aspecten van ondernemen’ zoals milieu en sociale aangelegenheden. Tijdens dit event lag de nadruk op het sociale aspect: effecten van een crisis op gedrag en verbinding zoeken en vasthouden.
Femke ging in op de effecten van een crisis op het gedrag van medewerkers en leiders. Menselijk gedrag is niet altijd rationeel. Zij illustreerde dat onder andere met de wc-papier-verzamelwoede aan het begin van de coronacrisis. Als toezichthouder streef je naar inzicht in en beheersing van (gedrags-) risico’s. Hiervoor is het inrichten van de formele processen en organisatie niet voldoende, inzicht in ongeschreven regels en gedrag is net zo belangrijk! Dat geldt zeker in tijden van crisis. De fysieke afstand tussen mensen in organisaties kan gemakkelijk leiden tot psychologische afstand. Het gevolg daarvan is dat mensen zich minder betrokken voelen, meer onzekerheid ervaren en zich minder identificeren met de waarden van de organisaties.
Ze nam de aanwezigen mee in de effecten van een crisis op besluitvorming, op gedrag van medewerkers en leiders. Maar ook op aspecten van sturing in crisistijd en daarbuiten. Zij citeerde verschillende schrijvers en wetenschappers die haar inspireren of haar verhaal versterkten. Eén daarvan was Amy Edmondson, die aantoonde dat mensen die zich veilig voelen in hun organisatie, ook productiever zijn. Zij pleit voor openheid ook in onzekere tijden “Normalizing uncertainty makes it easier for everyone to talk about it”.
In de daarop volgende discussie kwam onder meer het belang van verbinding zoeken aan de orde, de contacten zoeken, juist in deze tijden. We dreigen nu de verbinding kwijt te raken. Daarbij werden door de deelnemers suggesties uitgewisseld zoals op zoek te gaan naar contacten die niet voor de hand liggend zijn. Scroll willekeurig door het online telefoonboek en bel eens met een onbekende collega.Organiseer chatsessies met medewerkers, waarbij iedereen zich mag aanmelden. Ook hierbij draait het om: leg de verbinding. Zo hoor je wat er leeft binnen de organisatie en kun je nog beter advies geven over hoe en wat de organisatie beter maakt.
Verder is in tijden van crisis compassie belangrijk. Vertrouwen geven én nemen. Datgene wat ‘onder de waterlinie’ gebeurt, dát is belangrijk. En dat is in deze tijden nog onzichtbaarder dan dat het al was. Door echt verbinding te maken met je mensen kun je veel zaken en gevoelens toch ‘boven water krijgen’.
Tot slot, de kwaliteit van de verbindingen worden in deze tijden ernstig op de proef gesteld. Wat gaat dat voor effect hebben op de lange termijn? Zoals Hélène Vletter-van Dort schreef in het FD Toezichthouders moeten in deze tijd achter hun scherm vandaan komen.